Ev Stüdyosunda Profesyonel Miks Nasıl Yapılır?
15-03-2022
19:33
Günümüzde kulağa profesyonel gelen kayıtlar almak isteyen sanatçılar için birçok araç piyasaya sürüldü. Ücretsiz veya düşük fiyatlı dijital ses işleme yazılımları (DAW) ile başlangıç seviyesi ev kullanıcıları da kayıt alıp projeler ortaya çıkarabilecek hale geldi. Daha üst seviye kullanıcılar kayıtlarını kolayca ve başarıyla alabilirken Mixing kısmında sıkıntı yaşamaya başladı.
Normalde problemler, birden fazla kanalda birden fazla Reverb/Echo eklentisi kullanılınca ortaya çıkar. Bunun nedeni ise Reverb eklentilerinin işlemciyi çok fazla kullanmasıdır. Bir projede ne kadar çok Reverb varsa, DAW’ınız da o kadar yavaş çalışacaktır.
Bu makalede sizlere bu ve buna benzer başlangıç seviyesi kullanıcıların karşılaştığı sorunların üstesinden nasıl geleceğinizi göstereceğiz. Profesyonel Mixing için gerekli olan bu üç elementi tek tek inceleyeğiz: Buslama, High Pass Filterlar ve referans parçalar.
1-Kayıtta “Bus” Nedir?
Bussing işleminin tanımı “sinyali bir yerden başka bir yere aktarma” şeklindedir. Bu açıdan toplu taşımada aktarma sistemine benzer. Yolcular bir yere gitmek için otobüs kullanır, her otobüsün kendine ait kimlik numarası ve rotası bulunur. Aynı mantık ses Buslama için de geçerlidir. Vereceğimiz örnek durumda birden fazla ses parçasını Bus 1 ile aynı Reverb’e yönlendireceğiz.
Kurulum & Ses Parçası Ekleme
Reverb eklemek için harici bir ses parçası oluşturun. Bu ses parçasının Insert kısmına bir Reverb eklentisi yerleştirin. Harici ses parçasının giriş seçeneklerinden buraya aktarılmasını istediğiniz Bus numarasını seçin. Bu örneği verirken Bus 1’ı seçeceğiz. Bu Reverb’e gidecek tüm yolcular/ses parçaları ulaşmak için Bus 1’ı kullanmak zorundalar.
Şimdi ise elinizde bu Reverb’e göndermek istediğiniz ana vokal (veya yolcu) bulunuyor. Vokali içeren ses parçasını seçin. Oluşturduğunuz Reverb sadece Bus 1 üzerinden sinyal kabul ettiği için çıkış rotasında Bus 1’i seçin. Send parametrelerini istediğiniz Reverb dengesine gelene kadar ayarlayın. Bu teknik aynı zamanda Delay, farklı efektler, paralel Compression ve diğer işleme durumlarında da kullanılabilir.
“Summing” Nedir?
Bussing işleminin bir başka şekli; birden fazla ses parçasını ortak bir harici parçaya göndererek Summing yapmaktır, yani birden fazla parçayı birleştirerek ana Mix’e aktarma olayına Summing denir.
Diyelim ki bir akustik gitar parçası iki katına çıkarılmış olsun. Eklentiyi her iki kanala da koymak yerine bu iki kanalı Summing yapıp birleştirerek o kanala eklenti eklemek daha verimli olacaktır.
Bunu yapmak için tüm akustik gitar kanallarının çıkışını aynı Stereo Bus’a yönlendirmelisiniz. Tüm akustik gitar parçalarının çıkışlarını Stereo Bus 3-4’e yönlendirelim. Harici bir Stereo parça oluşturalım. Bu harici parçanın çıkışını Stereo Bus 3-4 olarak ayarlayalım.
Bu örnekte iki akustik gitar parçası Stereo Bus 3-4 kullanılarak Bus 3-4’un bir girişi ile harici bir parçaya yönlendirilecektir. İki akustik gitarın işlenmesi tek bir harici parça üzerinden gerçekleşecektir. Önceki örnekte yaptığımız Reverb örneğindeki Reverb ve Delay harici parçasına yönlendirme işlemine dikkat edin.
Şimdi iki akustik gitar parçası, tek harici parça üzerinden oynatılacak. Bu aşamada akustik gitarlara eklenecek eklentiler harici parçanın Insertlerine yerleştirilebilir. Aynı zamanda, Reverb ve Delay ekleme gibi işlemler de önceki örnekte gösterildiği gibi birleştirilmiş harici parça üzerinden gerçekleştirilebilir.
2-High Pass Filter Nedir?
Düşük frekanslı sesler, ses kalitesini kötü yönde etkileyebilir. Bu frekansları algılayamasanız da bu sesler düşük frekansta enerji birikimine ve bundan ötürü ses mühendislerinin “çamur” (mud) olarak adlandırdığı duruma yol açabilir.
Çözüm ise miksteki tüm parçalara High-Pass Filter uygulamaktır. Başlangıçta 30Hz altındaki tüm sesleri oktav başı 12dB’lik eğri kullanarak kesip ayarlamalar yapabilirsiniz. Bu uygulamaya yaklaşımda miksteki tüm parçaların temel frekansını (belirli bir enstrümanın çalacağı en düşük nota gibi) bilmek önemlidir.
Bu örnekte kullanılacak High Pass Filter 30Hz’e ayarlanmıştır ve oktav başı 12dB değere sahiptir.
Örneğin, standart 440 akordu E2 olan bir gitarın temel frekansı 82.43Hz’dir. Bu durumda High Pass Filter kullanarak 82Hz altındaki tüm sesleri kesmemiz gerekir. Bir mandolinin temel frekansı G3 196Hz, bir çellonun C2 65.41Hz’dir.
3-Referans Parçalar
Müziği mikslerken karşılaştırma yapabileceğiniz bir parça bulunmasının çok yardımı dokunacaktır. Bu amaçla kullanacağınız parçanın kulağa iyi gelmesi ve mikslediğiniz parçayla benzer tarza ve enstrümanlara sahip olması gerekir. Bu parçayı elinizdeki proje ile aynı müzik türünden seçmeye dikkat edin.
Kulağınıza oturması için seçtiğiniz referans parçasını belirli aralıklarla dinlemek yararlı olacaktır. Vokaller mikste nerede, ne kadar Reverb/Echo kullanılmış, enstrümanların sesi birbirlerine oranla ne kadar yüksek? Bu gibi soruların cevaplarını inceleyerek oturttuktan sonra aynı düzeni kendi miksinize uygulayarak miks tekniğinizi geliştirebilirsiniz.
Miks yapmak kişiden kişiye değişen bir işlemdir. Bir miksi geliştirebilecek temel işlemler bulunurken, vokale ne kadar Reverb koyulacağına dair bir kural bulunmamaktadır. Bu açıdan düşünürsek miks yaparken deney yapmak, yaratıcılığın ve öğrenme sürecinin bir parçası haline gelir. Eğer kullandığınız şey işe yaramıyorsa başka bir şey denemelisiniz. Her şeyde olduğu gibi miks yaparken de ne kadar çalışırsak o kadar kendimizi geliştirebiliriz. Günün sonunda önemli olan ise ortaya çıkan parçanın sesini sizin beğenmenizdir.
Normalde problemler, birden fazla kanalda birden fazla Reverb/Echo eklentisi kullanılınca ortaya çıkar. Bunun nedeni ise Reverb eklentilerinin işlemciyi çok fazla kullanmasıdır. Bir projede ne kadar çok Reverb varsa, DAW’ınız da o kadar yavaş çalışacaktır.
Bu makalede sizlere bu ve buna benzer başlangıç seviyesi kullanıcıların karşılaştığı sorunların üstesinden nasıl geleceğinizi göstereceğiz. Profesyonel Mixing için gerekli olan bu üç elementi tek tek inceleyeğiz: Buslama, High Pass Filterlar ve referans parçalar.
1-Kayıtta “Bus” Nedir?
Bussing işleminin tanımı “sinyali bir yerden başka bir yere aktarma” şeklindedir. Bu açıdan toplu taşımada aktarma sistemine benzer. Yolcular bir yere gitmek için otobüs kullanır, her otobüsün kendine ait kimlik numarası ve rotası bulunur. Aynı mantık ses Buslama için de geçerlidir. Vereceğimiz örnek durumda birden fazla ses parçasını Bus 1 ile aynı Reverb’e yönlendireceğiz.
Kurulum & Ses Parçası Ekleme
Reverb eklemek için harici bir ses parçası oluşturun. Bu ses parçasının Insert kısmına bir Reverb eklentisi yerleştirin. Harici ses parçasının giriş seçeneklerinden buraya aktarılmasını istediğiniz Bus numarasını seçin. Bu örneği verirken Bus 1’ı seçeceğiz. Bu Reverb’e gidecek tüm yolcular/ses parçaları ulaşmak için Bus 1’ı kullanmak zorundalar.
Şimdi ise elinizde bu Reverb’e göndermek istediğiniz ana vokal (veya yolcu) bulunuyor. Vokali içeren ses parçasını seçin. Oluşturduğunuz Reverb sadece Bus 1 üzerinden sinyal kabul ettiği için çıkış rotasında Bus 1’i seçin. Send parametrelerini istediğiniz Reverb dengesine gelene kadar ayarlayın. Bu teknik aynı zamanda Delay, farklı efektler, paralel Compression ve diğer işleme durumlarında da kullanılabilir.
“Summing” Nedir?
Bussing işleminin bir başka şekli; birden fazla ses parçasını ortak bir harici parçaya göndererek Summing yapmaktır, yani birden fazla parçayı birleştirerek ana Mix’e aktarma olayına Summing denir.
Diyelim ki bir akustik gitar parçası iki katına çıkarılmış olsun. Eklentiyi her iki kanala da koymak yerine bu iki kanalı Summing yapıp birleştirerek o kanala eklenti eklemek daha verimli olacaktır.
Bunu yapmak için tüm akustik gitar kanallarının çıkışını aynı Stereo Bus’a yönlendirmelisiniz. Tüm akustik gitar parçalarının çıkışlarını Stereo Bus 3-4’e yönlendirelim. Harici bir Stereo parça oluşturalım. Bu harici parçanın çıkışını Stereo Bus 3-4 olarak ayarlayalım.
Bu örnekte iki akustik gitar parçası Stereo Bus 3-4 kullanılarak Bus 3-4’un bir girişi ile harici bir parçaya yönlendirilecektir. İki akustik gitarın işlenmesi tek bir harici parça üzerinden gerçekleşecektir. Önceki örnekte yaptığımız Reverb örneğindeki Reverb ve Delay harici parçasına yönlendirme işlemine dikkat edin.
Şimdi iki akustik gitar parçası, tek harici parça üzerinden oynatılacak. Bu aşamada akustik gitarlara eklenecek eklentiler harici parçanın Insertlerine yerleştirilebilir. Aynı zamanda, Reverb ve Delay ekleme gibi işlemler de önceki örnekte gösterildiği gibi birleştirilmiş harici parça üzerinden gerçekleştirilebilir.
2-High Pass Filter Nedir?
Düşük frekanslı sesler, ses kalitesini kötü yönde etkileyebilir. Bu frekansları algılayamasanız da bu sesler düşük frekansta enerji birikimine ve bundan ötürü ses mühendislerinin “çamur” (mud) olarak adlandırdığı duruma yol açabilir.
Çözüm ise miksteki tüm parçalara High-Pass Filter uygulamaktır. Başlangıçta 30Hz altındaki tüm sesleri oktav başı 12dB’lik eğri kullanarak kesip ayarlamalar yapabilirsiniz. Bu uygulamaya yaklaşımda miksteki tüm parçaların temel frekansını (belirli bir enstrümanın çalacağı en düşük nota gibi) bilmek önemlidir.
Bu örnekte kullanılacak High Pass Filter 30Hz’e ayarlanmıştır ve oktav başı 12dB değere sahiptir.
Örneğin, standart 440 akordu E2 olan bir gitarın temel frekansı 82.43Hz’dir. Bu durumda High Pass Filter kullanarak 82Hz altındaki tüm sesleri kesmemiz gerekir. Bir mandolinin temel frekansı G3 196Hz, bir çellonun C2 65.41Hz’dir.
3-Referans Parçalar
Müziği mikslerken karşılaştırma yapabileceğiniz bir parça bulunmasının çok yardımı dokunacaktır. Bu amaçla kullanacağınız parçanın kulağa iyi gelmesi ve mikslediğiniz parçayla benzer tarza ve enstrümanlara sahip olması gerekir. Bu parçayı elinizdeki proje ile aynı müzik türünden seçmeye dikkat edin.
Kulağınıza oturması için seçtiğiniz referans parçasını belirli aralıklarla dinlemek yararlı olacaktır. Vokaller mikste nerede, ne kadar Reverb/Echo kullanılmış, enstrümanların sesi birbirlerine oranla ne kadar yüksek? Bu gibi soruların cevaplarını inceleyerek oturttuktan sonra aynı düzeni kendi miksinize uygulayarak miks tekniğinizi geliştirebilirsiniz.
Miks yapmak kişiden kişiye değişen bir işlemdir. Bir miksi geliştirebilecek temel işlemler bulunurken, vokale ne kadar Reverb koyulacağına dair bir kural bulunmamaktadır. Bu açıdan düşünürsek miks yaparken deney yapmak, yaratıcılığın ve öğrenme sürecinin bir parçası haline gelir. Eğer kullandığınız şey işe yaramıyorsa başka bir şey denemelisiniz. Her şeyde olduğu gibi miks yaparken de ne kadar çalışırsak o kadar kendimizi geliştirebiliriz. Günün sonunda önemli olan ise ortaya çıkan parçanın sesini sizin beğenmenizdir.